تزریق آب سالم و تصفیه شده به آب انبارها در جنوب کشور با یک روش ساده و عملی

مناطق غرب استان هرمزگان و جنوب فارس شامل شهرستانهای بندرلنگه، بستک، پارسیان، بندر خمیر،لارستان، خنج و گراش و اوز اقلیم گرم و خشکی دارند. علاوه بر بارش کم به دلیل وجود گنبدهای نمکی متعدد، آبهای زیرزمینی در اغلب مناطق قابل شرب نیستند.
ابتکاری که پیشینیان در این مناطق به کار برده اند تا آب شرب مورد نیاز خود را بخصوص در گرمای سوزان تابستان تامین کنند سازه‌ای برای ذخیره آب است که در زبان محلی به آن برکه می گویند. این برکه‌ها نقش مهمی در تامین آب آشامیدنی این مناطق داشته اند و هنوز هم در بعضی جاها از آب آنها به منظور شرب و دیگر مقاصد استفاده می‌شود.
آمار دقیقی از تعداد و حجم ذخیره آب این برکه ها وجود ندارد ولی به هر حال این سازه های ذخیره سازی آب از نظر منابع آبی ارزش بسیار بالایی دارند.
به دلیل اینکه آب رواناب بارندگی به صورت مستقیم وارد مخزن برکه می‌شود، مصرف آب آنها به عنوان آب شرب ممکن است از نظر بهداشتی مشکلاتی داشته باشد. در گذشته مردمان این ناحیه به دلیل مصرف آب برکه و همچنین مهوه مقاومت بی نظیری نسبت به انواع آلودگی‌ها و سموم داشتند ولی برای نسل جدید با استانداردهای روز مصرف این آب می تواند مشکل زا باشد.
از آنجا که سرمایه زیادی صرف این بناها شده و آب ذخیره شده در آنها نیز می تواند بسیار مورد نیاز باشد با یک تغییر کوچک در آبگیر برکه ها می توان آب کاملا سالم را تصفیه و ذخیره کرد.
در حالت عادی رواناب یک جوی آب حاصل از بارندگی که در این مناطق معمولا رگباری و با شدت زیاد است، به سمت برکه منحرف می‌شود و پس از عبور از یک حوضچه رسوبگیر کوچک وارد مخزن برکه می‌شود. معمولا مقدار زیادی رسوب و مواد معلق هم همراه جریان آب وارد مخزن برکه می‌شود که در ته مخزن رسوب گذاری می کند و به مرور حجم مفید مخزن را کاهش می دهد که هر از چند گاهی نیاز به رسوب برداری دارد.
علاوه بر آن به دلیل ورود مستقیم آب به مخزن برکه امکان ورود آلودگی‌ها و میکروبها به آب مخزن وجود دارد. باز بودن درهای ورودی برکه هم در طول سال باعث ورود آلودگی ها و افتادن حشرات و حیوانات درون مخزن می‌شود.
با یک تغییر کوچک در نحوه آبگیری برکه ها می توان آب کاملا سالم در مخزن برکه ذخیره کرد و همچنین از ورود رسوب به مخزن برکه جلوگیری کرد.
لایه های خاک در طبیعت به صورت طبیعی هنگام عبور آب از سطح زمین به سمت آبهای زیر زمینی آنها را تصفیه می کند. به این دلیل که مواد معلق بزرگتر و رسوبات در سطح خاک باقی می مانند و نمی توانند در لایه های پایین تر خاک نفوذ کنند. میکروارگانیزمها و میکرب های بیماری زا هم ترجیح می دهند در ذرات خاک برای خود منزل بسازند و به آرامش برسند مثل همه موجودات و در لایه‌های پایین تر همراه آب نفوذ نمی کنند. اکثر فلزت سنگین و مواد شیمیایی موجود در طبیعت که برای سلامتی مضر هستند و ممکن است در رواناب سطح خاک وجود داشته باشند هم هیدروفوب هستند، یعنی از آب خوششان نمی‌آید و در اولین فرصت خود را به ذرات خاک می‌چسپانند. به همین دلیل معمولا آب چاهها کمتر مشکل آلودگی شیمیایی و میکروبی دارند.
از همین خاصیت تصفیه کنندگی خاک در ایستگاه‌های تصفیه آب آشامیدنی شهرها که منبع آب آنها از آبهای سطحی مانند سد و رودخانه تامین می‌شود، استفاده می‌شود. یک مرحله فیلتر شنی در روند تصفیه طراحی می شود که تقریبا تمام مواد معلق و بیشتر آلودگی‌ها را از آب حذف می‌کند.
ما هم در اینجا در ورودی آب به مخزن برکه یک فیلتر شنی کوچک ولی بسیار کارآ طراحی می‌کنیم.
قدم اول این است که تمام ورودی‌های به برکه را مسدود می کنیم.
سپس در اطراف دیواره برکه تا ارتفاع دیواره برکه خاکریز ایجاد می کنیم.
از اطراف برکه به تعداد مورد نیاز به صورتی که توضیح خواهیم داد ورودی آب با فیلتر شنی می‌سازیم.
فیلتر شنی یا ماسه ای ورودی آب، یک کانال سیمانی است که در آن چند لایه‌ی متفاوت فیلتر کار شده است.
در بیرونی تری لایه، ماسه بادی است که روی آن برای جلوگیری از فرسایش بادی سنگ چینی شده.
لایه بعدی شن و ماسه درشت تر است که ظرفیت عبور آب بیشتری دارد ولی از عبور دانه‌های ماسه بادی جلوگیری می کند.
به همین ترتیب همان طور که در جهت کانال آب ورودی به سمت مخزن برکه جلو میرویم دانه بندی مصالح درشت تر می‌شود. 
در نهایت در انتهای کانال، در ورودی آب به مخزن برکه سنگ لاشه کار می‌شود.
هدف از این لایه بندی این است که در تمام این مراحل، آب از لایه ها عبور کند ولی ذرات لایه قبلی از لایه بعدی عبور نکند و به همین دلیل انتخاب دانه بندی ذرات در هر لایه مهم است که این مهم توسط هر مهندس عمرانی به راحتی قابل تعیین است.

تعداد و اندازه این کانالها و فیلتر شنی برای هر برکه به اندازه مخزن و بزرگی برکه ربط دارد.

در خروجی آب از محوطه آبگیر یک بند کوچک می سازیم تا ارتفاع آب کمی بالاتر بیاید. قبلا گفتیم که دور دیواره برکه خاکریزی درست می کنیم که بالا آمدن سطح آب به آن آسیب نزند.
چون سرعت ورود آب به مخزن برکه کمتر از حالت قبلی است لازم است که آب در محوطه اطراف برکه برای ساعات یا چند روز باقی بماند. برای جلوگیری از نفوذ آب به درون خاک اطراف مخزن برکه یک لایه رسی فشرده شده با غلطک ایجاد می کنیم تا آب به درون خاک نفوذ نکند و فقط به مرور از طریق کانال فیلتر شنی وارد مخزن سد شود.
همان طور که قبلا گفتم بهتر است همه دسترسی ها به درون مخزن برکه مسدود شود و فقط یک دریچه دسترسی با در قفل شده برای مواقع ضروری در سطحی بالاتر از سطح قبلی بسازیم.
برای خروج آب می توان از این دریچه لوله درون مخزن فرستاد.
برای دسترسی عموم هم می توان پمپهای دستی کار گذاشت. از آن پمپهای اهرمی که اگر یادتان باشد در فیلمهای کودک قدیم می دیدیم.
با به کارگیری این روش هزاران برکه در مناطق غرب هرمزگان و جنوب فارس به منبعی مطمئن برای آب آشامیدنی با استانداردهای امروز تبدیل می‌شوند. آب آنها عاری از آلودگی‌های میکروبی و شیمیایی است و مشکل رسوب گذاری در مخزن برکه هم حل می شود.